Portugalskie azulejos - mozaikowy świat z przewagą bieli i błękitu
Świat biało - niebieskich scen ...
Kafelkowe szaleństwo ...
Mozaikowe dzieło sztuki ...
Portret kraju...
Wielobarwne ceramiczne dekoracje ...
Wszędzie w Portugalii spotykałam te piękne kafle i ich widoku nie miałam dość. A mówiąc szczerze, to po powrocie bardzo brakuje mi tych pięknych płytek, które w tak wyjątkowy sposób wyróżniają to państwo. Portugalia zawdzięcza azulejos [swe dobro narodowe] - Maurom. Portugalczycy nie wymyślili ich sami, nie byli oryginalni w metodach i wzorach, ale to oni uczynili z glazury najprawdziwsze arcydzieło. A ja jestem pod ich niezaprzeczalnym urokiem.
Nazwa wywodzi się przypuszczalnie od arabskiego słowa al-zulayi, który może tłumaczyć jako mały, wypolerowany kamień. Inna interpretacja wskazuje, że słowo pochodzi od koloru niebieskiego – azul. Ale takie tłumaczenie jest odrzucane przez wielu krytyków. Pochodzenie pochodzeniem, ale moda na krycie ścian szkliwionymi kafelkami dotarła tu drogą okrężną. Jeden z władców Portugalii z przydomkiem Szczęśliwy ... stracił serce, gdy ujrzał sewillskie płytki. Zatracił się w tym zauroczeniu do tego stopnia, że jego pałac w Sintrze jest teraz jednym z najpiękniejszych przykładów tego narodowego szaleństwa.
 |
| Katedra w Faro |
Nazwa wywodzi się przypuszczalnie od arabskiego słowa al-zulayi, który może tłumaczyć jako mały, wypolerowany kamień. Inna interpretacja wskazuje, że słowo pochodzi od koloru niebieskiego – azul. Ale takie tłumaczenie jest odrzucane przez wielu krytyków. Pochodzenie pochodzeniem, ale moda na krycie ścian szkliwionymi kafelkami dotarła tu drogą okrężną. Jeden z władców Portugalii z przydomkiem Szczęśliwy ... stracił serce, gdy ujrzał sewillskie płytki. Zatracił się w tym zauroczeniu do tego stopnia, że jego pałac w Sintrze jest teraz jednym z najpiękniejszych przykładów tego narodowego szaleństwa.
Kiedy w XVI w. Portugalia zaczęła produkować azulejos, największym ich wytwórcą na Półwyspie Iberyjskim była Sewilla. Stamtąd pochodzą dominujące w tym czasie motywy roślinne, zwierzęce i figury geometryczne.
 |
| na pchlim targu |
Na najstarszych portugalskich azulejos przeważają barwy zieleni, błękitu i żółcieni.
W Portugalii pierwsze wytwórnie azulejos utworzono ok. 1550 r. W tym samym okresie dokonano pewnych innowacji, dzięki którym udało się Portugalczykom rozwinąć produkcje płytek w całym ich bogactwie, różnorodności i oryginalności, które można podziwiać dzisiaj.
Wtedy właśnie wprowadzono technikę majoliki, polegającą na bezpośrednim kładzeniu farby na płytkę, co zapobiegało spłynięciu barwnika podczas wypalania. Dzięki temu w miejsce figur geometrycznych pojawiły się rysunki o znacznie bogatszej treści.
W baroku pod wpływem flamandzkich zdobników modne stały się zestawienia błękitno-białe, najczęściej spotykane w kościołach oraz budynkach prywatnych i publicznych. Z czasem, dzięki rozwojowi technologii, na kafelkach pojawiło się malarstwo figuralne. /http://www.tylkoportugalia.pl/
Tablice z historią miasta i dziejami panowania króla Alfonsa III w Faro umieszczone po obu stronach Arco do Repouso.
Nazwy ulic mogą być małym dziełem sztuki
Całe ściany
 |
| Porto - Kaplica dusz Santa Catarina |
 |
| Porto -Capela das Almas Santa Catarina |
Kaplica das Almas Santa Catarina, z końca XVIII wieku, zewnętrzne ściany prawie w całości zdobią 15.947 płytki o powierzchni około 360 metrów kwadratowych, autorstwa Eduardo Leite. Zostały wykonane przez Fabrykę Ceramiki Loulé w Lizbonie.
Tematyką są sceny z życia św. Franciszka i św. Katarzyny.
We wnętrzach też całość ścian może być wyłożona azulejos:
korytarze przy Sanktuarium Matki Bożej - Nossa Senhora da Nazare.
A teraz czas na najczęściej powtarzane słowa:
Oprócz funkcji estetycznych takie pokrycia ścian miały także cel praktyczny: nie dopuszczały wilgoci do ścian.
 |
| Lizbona |
 |
| Lizbona okolice zamku |
 |
| Porto |
Kolorystyka też czasem odbiega od kanonu.
Płytki sprawdzają się też we współczesnych wnętrzach:
a te uchwycone przy schodach są dostępne na naszym rynku.
Płytki we współczesnej odmianie znajdziemy też na portugalskich stacjach metra:
 |
| Lizbona |
 |
| Porto |
Służą też jako plany - mapy poglądowe na punktach widokowych w Lizbonie.
Ale wróćmy do klasyki. Azulejos szczególnie królują w kościołach, w których to powstało wiele cennych i pięknych kompozycji. I nie ma znaczenia czy jesteśmy w Faro, Lizbonie, Porto czy na prowincji. Wszędzie znajdziemy coś wspaniałego. Nie wiem czy w ogóle jest możliwe wyliczenie wszystkich takich miejsc.
 |
| Kościół Łaski (Igreja da Graca) w Lizbonie |
W kościele Igreja da Graça warto zwrócić uwagę na kafle azulejos pochodzące z XVI – XVIII wieku. Zastosowano tu panele historyczne o tematyce religijnej. Ale już w gotyckich krużgankach i tarasach Katedry p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Porto - sceny historyczne splatają się z religijnymi, martwa natura z echami codzienności, igraszka z moralitetem.
 |
| wątki mitologiczne - tarasy |
Krużganek, który zbudowano na życzenie biskupa Joao III (1373-1389) zawiera 16 podwójnych łuków, pomiędzy którymi znajdziemy wspaniałe barokowe panele biało - niebieskich płytek autorstwa Valentima de Almeida /ok. 1730r./.
W krużgankach możemy doszukać się m.in interpretacji Pieśni nad pieśniami.
Taras jest ozdobiony ceramicznymi płytkami paneli autorstwa António Vidal.
Ale to nie jedyne miejsce z azulejos, na zewnątrz pod arkadami też możemy oglądać mozaikowy świat.
Inne kościoły w Porto próbują dotrzymać katedrze kroku.
 |
| kościół św. Antoniego w Porto |
Kościół św. Antoniego w Porto. Jego fasada reprezentuje styl barokowy z XVII wieku. Pomiędzy ramą okienną żółty fryz z gładkich płytek. W powierzchni przęseł panele płytek z niebieskimi i białymi scenami z życia św Antoniego oraz emblematami Mszy Świętej i adoracji Najświętszego Sakramentu. Takie same płytki w trójkątnym tympanonie - zaprojektowane przez Jorge Colaco.
Kościół św. Ildefonsa w Porto – pochodzący z XVIIIw. Budowla z zewnątrz prezentuje styl manueliński. Do wszystkich kompozycji na fasadzie użyto ponad 11 tysięcy płytek, zdobiących przednią i boczną wieżę dzwonnicy autorstwa Jorge Colaco. Prezentują nam sceny z życia świętego Ildefonso i Ewangelii.
Ten sam twórca ozdobił też jeden z najpiękniejszych gmachów użyteczności publicznej - Sao Bento - Dworzec Kolejowy św. Benedykta.
Sao Bento znany jest przede wszystkim z 20 tysięcy płytek przedstawiających historię Portugalii, skomponowanych w obrazy i zamieszczonych na ścianach stacji.
Poświęciłam tej stacji osobny wpis można go zobaczyć tu.
Są jeszcze inne rodzaje zdobień portugalskich płytek. Wzór azulejo de figura avulsa – każda płytka azulejos przedstawia osobną kompozycję (kwiat, zwierzę itp.).
 |
| Lagos - arkady kościoła św. Antoniego |
 |
| Lagos - arkady kościoła św. Antoniego |
Zdaniem wielbicieli tego kraju te dzieła sztuki na ścianach oddają idealnie ducha Portugalii i Portugalczyków. Z jednej strony łatwość nawiązywania kontaktów z różnymi kulturami.
 |
| Lizbona - ocalałe z ruin Convento do Carmo |
Tutaj przecież zbiegają się ścieżki tradycji europejskiej i z innych kontynentów. Po drugie widać zmysł praktyczny. Płytki wykonywane są z miejscowych materiałów i sztuka ma znaczenie jak najbardziej praktyczne. Wreszcie oddają portugalską wrażliwość, gdzie najważniejsze są impresje, wrażenia... /za: http://www.gazetalubuska.pl/turystyka/
Lizbona - ocalałe z ruin Convento do Carmo
W Portugalii można też obejrzeć procesy wytwarzania tradycyjnych płytek. Można zajrzeć m. in. do lizbońskiej wytwórni kafli Sant’ Anna, działającej
nieprzerwanie od 1741 roku. W Sant' Anna płytki wzorcowe z XVII, XVIII i XIX są nadal produkowane
ręcznie, gwarantując jakość charakterystyczną dla portugalskich płytek.
 |
| Faro |
Wszystkie nasze płytki i ceramika produkowane są zgodnie z technicznymi cechami stoiskowych płytek portugalskich. Naturalna glina jest najpierw formowana w pożądany kształt (płytki lub ceramika), a następnie przechodzi przez suszenie powietrzne. Później te kawałki trafiają na stopień wypieku, gdzie w piecach pieczono w temperaturze prawie 1050 ° C. Po zakończeniu tej procedury produkty są przeszklone ręcznie i dopiero potem mogą być malowane. Proces artystyczny kończy się ostatecznym wypiekiem, który daje płytki wygląd, fakturę, kolor i jasność.
Trzeba się ubabrać w glinie, pochlapać farbą. Dotknąć, poczuć i przeżyć.
/http://m.voyage.pl/swiat/5020/obrazki-z-wystawy/
Lizbońska Wytwórnia Sant’ Anna znajduje się przy Rua do Alecrim 95. Ja niestety jej nie odwiedziłam, ale mam taki zamiar, jeżeli tylko dotrę do Lizbony ponownie.
 |
| legenda z Nazare |
Ciekawostki:
- Po pierwsze powstają miejsca gdzie odzyskuje się stare, zabytkowe płytki. Ja trafiła do takiej pracowni w Faro koło Katedry.
Porto kocha swoje azulejos :) Od kilku lat w mieście funkcjonuje tak zwany Bank Materiałów, w którym pieczołowicie przechowywane są kafelki ze zrujnowanych, wyburzonych lub odnowionych budynków. Są one oferowane za darmo właścicielom udekorowanych kafelkami domów, którzy chcą uzupełnić brakujące elementy mozaiki. /http://kierunekkuba.blogspot.com/
- Po drugie w Lizbonie jest Muzeum Narodowe Azulejos. Rua da Madre de Deus 4; 1900-312 Lisboa
Zgromadzone tam zbiory wyjaśniają różnorodność azulejos – wraz z upływem czasu zmieniała się technika ich wytwarzania, kolorystyka i tematyka. Od prostych wzorów geometrycznych, przez wielobarwne, duże sceny rodzajowe, aż po współczesne, abstrakcyjne wzory – każdy znajdzie tam coś, co go zaintryguje. Na uwagę zasługuje także budynek, w którym znajduje się muzeum – jest to dawny, XVI wieczny klasztor Madre de Deus.
- W XXI w. azulejos zaczęło się upowszechniać wśród artystów ulicznych i często motywy z płytek są imitowane na muralach. Niełatwe dla grafficiarzy malowidła mają nie tylko dowodzić klasy artysty, ale również promować dziedzictwo kulturowe Portugalczyków.
 |
| Fot. z.https://www.boredpanda.com |
- Pewnym nawiązaniem mogą być murale - mozaiki
- Wzory azulejos zostały wprowadzone także do salonów mody, gdzie tworzy się oryginalne kolekcje, ba nawet mamy własną rodzimą projektantkę - Zuzannę Szamocką [zobacz ].
 |
| fot. Małgorzata Turczyńska za http://dykf.pl |
- Oczywiście wzory azulejos są też obecne w całym przemyśle związanym z upominkami i pamiątkami.
- Wśród wielu scen opowiadanych za pomocą azulejos jest też wątek bliski Polakom.
 |
| Lizbona - miejsce narodzenia św. Antoniego |
W dniu 12 maja 1982 roku papież Jan Paweł II odwiedził ten kościół. Odsłonił on posąg świętego Antoniego na placu przed kościołem i modlił się w krypcie, która oznacza miejsce, gdzie święty się urodził.
Na koniec niech podsumowaniem będą słowa podróżników J. i P Tyczyńskich:
Do twarzy jej w niebieskim. Oraz w bieli. Kto chce ją poznać, powinien wędrować spojrzeniem po ścianach domów, zaglądać do kościołów i za ogrodowe mury, błądzić w zaułkach. Tam, gdzie zamrugają do niego połyskliwe kafle azulejos, tam będzie i ona. Wyśniona, namalowana, opowiedziana. Portugalia.
Cóż skradły mi serce zanim je zobaczyłam na żywo w naturalnym środowisku, do tego stopnia, że ich ślad znalazł swe miejsce w świeżo wyremontowanym mieszkaniu.
Uwielbiam takie mozaikowe, kolorowe płytki. U siebie w domu stawiam na zwykłe, białe płytki ceramiczne, bo w takim wnętrzu mogę się skupić i zrelaksować. Mimo to, zawsze w podróżach podziwiam takie strojne wnętrza i ściany. Pięknie to wygląda. Jak byłam w Lizbonie to w naszym hotelu była łazienka właśnie z takimi biało-niebieskimi płytkami. No normalnie WOW :D Pozdrawiam! ;)
OdpowiedzUsuńJa ciągle zachwycam się nimi. Ku swemu zdziwieniu w tym roku trafiłam na takie współczesne w wystroju kreteńskiego hotelu :)
UsuńAle piękne płytki dekoracyjne. Coś cudownego.
OdpowiedzUsuńdokładnie
UsuńBardzo piękne płytki. Widać że ktoś musiał bardzo wiele pracy włożyć w to żeby te płytki tak pięknie wyglądały. Niestety teraz już się nie robi takich arcydzieł. Zbyt wiele czasu i pieniędzy by to kosztowało.
OdpowiedzUsuńDokładnie małe arcydzieła.
Usuń