Kolekcja latarni morskich, pław i staw /aktualizowana/

Fenomen latarni morskich, poczucie bezpieczeństwa jakie dają i legendy związane z miejscami, w których stoją - przyciągają jak magnes. Światło to przecież jedna z największych potrzeb człowieka, szczególnie gdy jest ciemno. A symbol drogowskazu też przemawia do naszego poczucia bezpieczeństwa. Trudno zatem się dziwić, że ludzie ciągnęli i ciągną do latarni morskich jak ćmy do ognia.  Dzięki temu powstał album z tymi wyjątkowymi konstrukcjami, które są znane od starożytności. Nazywane były przeróżnie i nie zawsze były smukłymi wieżami. I tak mamy:  Blizy kaszubskie czyli rodzaj drewnianego dźwigu z podwieszanym, żarzącym się koszem, wieże na wzgórzach, wydmach, półwyspach, cyplach. Stawy umieszczane na stałe na falochronach, groblach, wejściach do portów. Tworzą bramy świetlne, nabieżniki. Często to takie mini latrnie morskie, a czasem słupek z sygnalizacją. Unoszące się na wodzie pławy - rodzaj świetlnych boj mocowanych kotwicami. Ogniska na klifach. A nawet światełka topowe. Wiele innych, wiele. Ostrzegają, zapraszają, kierują we właściwą stronę. Okazałe i niepozorne. A nawet zaliczone do cudów antycznego świata. Z różnych wyjazdów przywożę nowe okazy do tej mojej morskiej kolekcji.

O, nie: to znak, wzniesiony wiecznie nad bałwany,
Bez drżenia w twarz patrzący sztormom i cyklonom -
Gwiazda zbłąkanych łodzi, nieoszacowanej
Wartości, choćby pułap jej zmierzył astronom.

  (Sonet 116, Szekspir, przeł. S. Barańczak)

Pobyt nad Bałtykiem zainspirował mnie do przyjrzenia się swoim zbiorom zdjęć z latarniami morskimi, zarówno tym zabytkowym jak i tym zupełnie współczesnym. Jeżeli dobrze pamiętam, to pierwszą latarnią morską z jaką miałam do czynienia była Latarnia Morska w Krynicy Morskiej. Ale szczerze pisząc jej nie pamiętam. Za to pamiętam pierwszą uwiecznioną przeze mnie na zdjęciu.

MORZE ŚRÓDZIEMNE 

To latarnia z Przylądka Skinari na wyspie Zakynthos.

Latarnia stojąca w otoczeniu wiatraków ma niespełna 10 metrów wysokości. Dodać do tego trzeba jeszcze 67 metrów klifu. Dzięki temu jej światła dobrze strzegą północnej części wyspy.  Latarnię uruchomiono w 1987 r. Przepiękne miejsce, fascynująca linia brzegowa. To na tej wyspie odkryłam, że połączenie gór i morza, to idealny duet.

W następne wakacje oglądałam kolejne greckie latarnie, bardzo znane i fotografowane przez tysiące turystów odwiedzających miasta Krety: Chanię i Rethymnon. Obie strzegą weneckich portów i obie były wielokrotnie przebudowywane.  

Chania: 

widok na wenecką latarnię morską, zbudowaną w latach 1595-1601. Latarnia została przebudowana w połowie XIX wieku.

Poza oczywistą funkcją sygnalizacji świetlnej budowla ta miała również znaczenie strategiczne. Wraz z twierdzą Firkas znajdującą się na przeciwległym wybrzeżu tworzyła wrota zamykające dostęp do basenu portowego. Do podstawy latarni morskiej przymocowany był gruby łańcuch, który w przypadku niebezpieczeństwa był napinany tworząc w ten sposób skuteczną barierę uniemożliwiającą wpłynięcie do portu obcych statków. W czasie okupacji tureckiej latarnia morska popadła w ruinę i aż do 1824 roku nie była wykorzystywana. W czasie kolejnego remontu przeprowadzonego w 1832 roku przez Egipcjan okupujących wówczas Kretę, wieża uzyskała obecną formę zbliżoną wyglądem do minaretu. Właśnie z tego względu dosyć często latarnia morska w Chanii określana jest mianem egipskiej - "Faros".

I tu często następuję pewna gra słów, mała nieścisłość powstająca wśród turystów. Owa słynna aleksandryjska latarnia w Faros - ukuła w ówczesnych języku określenie na tego typu rodzaj budowli: φάρος. Czyli latarnia morska to po grecku  φάρος /faros/. Zresztą nie tylko po grecku: Francuzi nazywają latarnię morską - phare, Włosi - faro, angielscy poeci - pharos. Używanie zwrotu <Latarnia morska w Chanii - faros>, to błąd, treść nadmiarowa, pleonazm, tautologia - masło maślane. Choć jest jeden wyjątek: przywołanie jej aleksandryjskiego podobieństwa po egipskiej przebudowie. Ale to taki wtręt na marginesie.

Świetność tej budowli przywrócił dopiero generalny remont przeprowadzony w 2006 roku. Wieża o wysokość 21 metrów. Składa się z trzech wyraźnie odcinających się części. Każdy z segmentów ma nieco inny wygląd oraz przekrój. Dolną część tworzy ośmioboczna budowla, środek ma przekrój szesnastokrotny, a górna część owalny.

                                                                                                       /z: http://www.crete.pl /

Stary port wenecki w Rethymnon pochodzi z XIII wieku. Zaś jego niewielka latarnia morska, znajdująca się na końcu falochronu, została zbudowana w siedemnastym stuleciu przez Turków.

Port jest mały i mocno zamulany przez prądy i wiatry północno - wschodnie. Nie potrafili poradzić sobie z tym Wenecjanie, ani Turcy Osmańscy. Dopiero w momencie rozwoju turystyki ten, kameralny port z latarnia morską - nabrał wartości. Teraz jest najtłumniej odwiedzanym miejscem w mieście. 

Jest w Grecji mnóstwo współczesnych świateł nawigacyjnych, niektóre mieszczą się na uroczych wysepkach jak te u wejścia do portu odciętej od świata osady - Loutro. 

To światło, tej maleńkiej latarenki morskiej, a pewnie bardziej stawy - jest bardzo ważne dla mieszkańców Loutro. Wskazuje jedyną drogę do tej miejscowości. 

Drogę z wód przybrzeżnych południowej Krety - Morza Libijskiego. Droga od strony lądu jest niemożliwa, bo teren wokół wygląda tak: 

Niezbyt imponujące są światła - Stawy w głównym porcie Heraklionu. Port leży na morskim szlaku Morze Czarne - Suez- Morze Śródziemne - Gibraltar.

W nocy drogę świetlną zapewniają też pomarańczowe światła rozmieszczone od główki  falochronu po sama wenecką twierdzę Rocca al Mare.

Rocca al Mare

„Na lazurowych lub turkusowych wodach morza Egejskiego bogowie rozsypali kupę kamieni. Ludzie pobudowali domy, a potem pomalowali ściany oślepiającą bielą, a dachy na niebiesko”.

Trochę bardziej na północ na wodach Morza Egejskiego trafimy na Santorini, gdzie znajduję się  Latarnia Morska w Akrotiri. Widać ją z daleka wpływając promem w Kalderę - wita nas na południowy zachodnim krańcu wyspy/ zbocza wulkanu.

Półwysep Akrotiri

Jest uważana za jedną z najważniejszych latarni morskich w Grecji, ponieważ znajduje się na bardzo ważnym szlaku łączącym największy port w Pireusie ze sławną Aleksandrią w Egipcie. Dokładnie tą od najsłynniejszej latarni morskiej.

Latarnia morska w Akrotiri została zbudowana w 1892 roku podczas okupacji osmańskiej wyspy, przez francuską firmę La Société Collas et Michel.  Składa się z kwadratowej wieży o wysokości 10 m, zbudowanej z kamienia oraz domu obsługi, który składa się z głównego korytarza, trzech sypialni, toalety, kuchni i zewnętrznego pomieszczenia gospodarczego.

Początkowo do oświetlania wykorzystywany był olej, długość promienia wynosiła 23 mile morskie. Została odnowiona w 1925 r. W czasie II wojny światowej praca latarni została zatrzymana. Ponownie otwarto ją w 1945 r. W tym czasie emitowała błysk co 30 sekund, który był widoczny do 25 mil morskich, obsługiwana czteroosobowym personelem.

W 1983 r. Latarnia został zelektryfikowany, zaś w 1988 r. stała się w pełni zautomatyzowana i od tego czasu nadal wytwarza maksymalne światło. Dziś ma promień 24 mil morskich.

Nowy Port Athinios nie jest duży /3 rampy/, rejsowe promy wpływają i błyskawicznie odpływają. 

Stawy portowe znajdują się bliziutko i nie mają wybitnego wglądu. Podejście do portu w nocy nie jest zalecane, a w ciągu dnia należy bardzo uważać na spłycenia oraz na skałki i wraki. Miejsce zatopienia promu otoczone jest bojami.

droga do Starego Portu - Fira

Na Santorini znajduje się jeszcze kilka małych portów, najpiękniejszy jest Old Port Skala pod stolicą wyspy Firą. Obecnie cumują tu statki wycieczkowe.

Jachty mogą cumować tylko późnym wieczorem i muszą odpływać przed pojawieniem się pierwszego wycieczkowca. Postój burtą do kei w Starym Porcie w Firze jest bardzo niebezpieczny. Na północnym krańcu wyspy /okolice Oia/,  świeci latarnia Fl 4s7M, a trochę niżej, na samym wejściu do zatoki od północy zobaczymy światło szybkie Q.G.2M.

Kaldera

MORZE CZARNE

W zupełnie innym otoczeniu znajduje się czarnomorska latarnia w Batumi - stoi na środku promenady. Ale ma coś wspólnego z poprzedniczką z Rethymnon - powstała za panowania Turków Osmańskich.

  

Pierwsza latarnia została zbudowana w Batumi w 1863r. w czasach Imperium Osmańskiego. Druga latarnia była zbudowana w 1878 roku przez Rosjan. Obecna, 21 metrowa kamienna konstrukcja została wzniesiona w 1882 roku przez francuskich inżynierów na skraju półwyspu Burun-tabie. 

 W przeszłości jej światło było białe, obecnie jest czerwone.

Po drugiej  stronie Morza Czarnego w Bułgarii spotkałam trochę morskich świateł, choć najciekawszej w Szabła nie udało mi się zobaczyć. W porcie w Warnie mamy 2 białe lampy po obu stronach wejścia:

Elementy latarni morskich są też do obejrzenia w Muzeum Marynarki Wojennej przy Parku Nadmorskim.

 Port w Warnie jest największy w całej Bułgarii.

pocztówkowy zachód słońca

 

Przy przystani w Bałcziku możemy natrafić na stawy:

przy przystani jachtowej

A na klifach Kaliakra nad urokliwą Zatoką Bołata /do połowy lat 90-tych był to obiekt tajny i chroniony, w tym miejscu wchodziły do wody kable telekomunikacyjne tzw. czerwonych telefonów łączących Sofię z Moskwą./ -  latarnia prezentuje się tak:

latarnia & radar

 Jeżeli z Morza Czarnego chcielibyśmy wrócić na akweny Morza Śródziemnego, to musimy kierować się w stronę Stambułu.

 

CIEŚNINY BOSFOR I DARDANELE

Pomiędzy Anatolią po azjatyckiej stronie a Tracją po europejskiej stronie Turcji znajduje się małe Morze Marmara, połączone z Morzem Czarnym przez Cieśninę Bosfor a z Morzem Egejskim przez Cieśninę Dardanele. Te wąskie przejścia tworzą słynną międzynarodową drogę wodną (oświetloną kilkoma zabytkowymi latarniami morskimi) łączącą Morze Czarne z Morzem Śródziemnym. Bosfor jest zalaną dawną doliną rzeczną o stromych i skalistych brzegach. Posiada liczne zatoki.

Zatoka Złotego Rogu

 

Bosfor - (turecki: İstanbul Boğazı) (gr. Βόσπορος) to cieśnina, która stanowi granicę między kontynentem europejskim a kontynentem azjatyckim. Najwęższa na świecie cieśnina służąca do żeglugi międzynarodowej. Ma około 30 km długości, maksymalną szerokość 3700 metrów przy północnym wejściu i minimalną szerokość 700 metrów między Kandilli i Asiyan. Przysłowiowy ruch na Marszałkowskiej, to pikuś w porównaniu z ruchem po Bosforze. A skoro tak, to potrzebne są znaki wodne i lądowe. Wiedziano o tym od starożytności, dlatego tak ważne było pilnowanie ruchu na wewnętrznych wodach Bizancjum - Konstantynopola - Stambułu.

 

Jedna z historycznych latarni - uchwycona z bliska - cała w rusztowaniach, ehhh

Kız Kulesi / Wieża Leandra / Wieża Panny

 

Około 200 metrów od azjatyckiego brzegu Stambułu i słynnej dzielnicy Üsküdar znajduje się jeden z najmniejszych a zarazem najbardziej rozpoznawalnych zabytków miasta – Wieża Leandra, czyli legendarna latarnia morska, w której pewien sułtan więzić miał niegdyś swoją córkę, by uchronić ją przed pechową przepowiednią wyroczni.  

Pierwszą budowlą, o której wiadomo, że została tu zbudowana, była forteca zbudowana przez ateńskiego generała Alcybiadesa w 408 roku p.n.e. Słynny żelazny łańcuch, broniący wejścia do cieśniny, rozpinano ponoć między wieżą a Półwyspem. Pierwsza wzmianka o latarni morskiej pochodzi z 1509 roku, we wczesnym okresie osmańskim. Obecna forma wieży wynika z przebudowy przez sułtanów osmańskich Mustafę III w 1763 roku i Mahmuda II w 1832 roku.

 

pixabay

 

Kiz Kulesi jest to kwadratowa cylindryczna kamienna wieża o długości 23 m (75 stóp) z kopułą, zwieńczona wysokim masztem. Znajduje się na wysepce 200 m (220 jardów) od azjatyckiego brzegu przy południowym wejściu do Bosforu. Obok znajduje się współczesne, aktywne światło/

Kiz Kulesi2 -  charakterystyka: W.R. Fl. 3.0 sn.0,3 + 2,7 -  płaszczyzna ogniskowa 11 m (36 stóp); migać co 3 s, na biało lub czerwono w zależności od kierunku. 10 m (30 stóp).  Kwadratowa, ostrosłupowa metalowa wieża pomalowana jest na biało z jednym wąskim czerwonym poziomym paskiem.

 

Zanim nie zgrałam zdjęć na komputer, myślałam że Wieża Panny jest jedyną historyczną latarnią morską, którą uchwyciłam. A tu niespodzianka, co prawda z daleka,  ale jednak uwieczniona została najstarsza latarnia morska tej okolicy. 

Latarnia morska Ahırkapı  stoi w miejscu pierwszej, drewnianej latarni morskiej Ahırkapı, zbudowana w okresie osmańskim. Była zbudowana u podnóża Pałacu Topkapi, w bastionie Otluk Kapısı murów Marmara. Dzisiejsza wieża została zbudowana z kamienia przez sułtana Abdülmecita w 1857 roku.

 

www.lightphotos.net

 

Charakterystyka: płaszczyzna ogniskowa 36 m (118 stóp); biały błysk co 6 s. Okrągła kamienna wieża o długości 26 m (85 stóp) z latarnią i galerią, połączona z jednopiętrowym kamiennym domem dozorcy. Latarnia pomalowana na biało z jednym wąskim czarnym poziomym pasem. Ma katadioptryczną soczewkę cylindryczną o średnicy 500 mm i lampę o mocy 1000 W. Ahırkap Feneri stoi po zachodniej stronie wejścia do Bosforu od strony Morza Egejskiego. Jej światło jest widoczne z odległości 16 mil morskich (30 km) na Morzu Marmara.

 

 

 W takcie rejsu po Bosforze miałam okazje sfotografować wiele współczesnych latarni morskich, staw i pław.  Wielu ukrytych pomiędzy statkami a ogrodzeniami czy widocznych z bardzo daleka nawet nie zamieszczę. Są tak zróżnicowane, że warto kilka co ciekawszych opisać.

 

współczesna latarnia przypominająca radar po lewej  - najwęższe miejsce cieśniny

Kandilli Burnu znajduje się na cyplu na ostrym zakręcie Bosforu w dzielnicy Kandilli, na wschodnim brzegu Bosforu.  Charakterystyka: płaszczyzna ogniskowa 27 m (89 stóp); czerwony błysk co 3 s. Miga (Fl). Światło zamontowane na słupie stalowym przymocowanym do dwupiętrowego budynku Bosfor Navigation Control. Wygląda jak radar. Bardziej pocztówkowo prezentuje się dom w stylu osmańskim znajdujący się tuż pod nią.

na ostrym zakręcie Bosforu

Bosfor ma silny, południowy nurt, którym może płynąć z prędkością 3,0 - 4,0 węzłów w miejscach, takich jak ten, gdzie cieśnina się zwęża do 700 m. Warto zapamiętać : Kontrola Bosforu - kanały VHF 11,12 i 13. 

 

 

Arnavutkoy Akinti Burnu - Charakterystyka: płaszczyzna ogniskowa 11 m (36 stóp); zielony błysk co 3 s. 9-metrowa okrągła wieża z włókna szklanego w kształcie klepsydry z galerią. Latarnia morska pomalowana na biało z jednym wąskim zielonym poziomym pasem. 

Statki płynące na południe przechodzą dość blisko tego światła. Znajduje się na cyplu po zachodniej stronie Bosforu w dzielnicy Arnavutköy, w połowie drogi między mostami Boğaziçi i Sultan Mehmet.

Defterdar Burnu - Charakterystyka: płaszczyzna ogniskowa 15 m (49 stóp); dwa zielone mignięcia co 12 s. 12-metrowa okrągła wieża z włókna szklanego w kształcie klepsydry z galerią. Latarnia pomalowana na biało z dwoma wąskimi zielonymi poziomymi pasami. 

 

 

Znajduje się po zachodniej stronie Bosforu w dzielnicy Ortaköy, w niewielkiej odległości na północ od mostu Boğaziçi.

Salıpazarı Wharf - Charakterystyka: płaszczyzna ogniskowa 13 m (43 stopy); trzy zielone mignięcia co 10 sekund. 10 m (33 ft) okrągła wieża z włókna szklanego w kształcie klepsydry. 

 

Latarnia pomalowana na biało z trzema wąskimi zielonymi poziomymi pasami.  Znajduje się na małym nabrzeżu po zachodniej stronie Bosforu, naprzeciwko Kız Kulesi (Wieża Dziewicy)

 

ÇENGELKÖY FENERİ - Charakterystyka: płaszczyzna ogniskowa 15 m (49 stóp); trzy czerwone mignięcia co 15 sekund. 13-metrowa okrągła wieża z włókna szklanego w kształcie klepsydry. Latarnia pomalowana na biało z trzema wąskimi czerwonymi poziomymi pasami. Dla statków płynących na północ światło oznacza pierwszy ostry zakręt na Bosforze, na północ od mostu Boğaziçi (Bosfor). Znajduje się na nabrzeżu na wschodnim brzegu Bosforu w dzielnicy Çengelköy.

tej pławy nie zidentyfikowałam 

Przy okazji rejsu dowiedziałam się o planach budowy Kanału Stambulskiego mijającego Cieśninę Bosforską. Będzie to prosta droga wodna, równoległa do obecnego przejścia. Ale w tym wypadku to władze w Turcji będą decydować o zasadzie ruchu wodnego, a nie międzynarodowa konwencja z Montreux (1936).

Morza Marmara nie przepłynęłam, ale za to przejechałam przez Cieśninę Dardanele najnowszym mostem, który został oddany 2,5 miesiąca wcześnie - 18 marca 2022 roku. Most otrzymał swoją nazwę dla upamiętnienia bitwy o Çanakkale 18 marca 1915 roku i zwycięstwa Imperium Osmańskiego. Rozpiętość przęsła mostu wynosząca 2023 m ma symbolizować 100. rocznicę proklamowania republiki Turcji. Mierzący ponad 4600 metrów długości most znajduje się 318 metrów nad ziemią. Jest to czwarty most łączący europejskie i azjatyckie wybrzeża Turcji, obok niego są też trzy zbudowane w Stambule.

 

Fot. Turkish President Press Office

 Dardanele (tur. Çanakkale Boğazı) – cieśnina między Półwyspem Bałkańskim w Europie a Azją Mniejszą, łącząca Morze Egejskie z morzem Marmara. W starożytności znana jako Hellespont. Ma niespełna 61 kilometrów długości, ale jej szerokość waha się od 1,2 do 6 kilometrów.

 

 

widok z azjatyckiej strony z deptaka koło portu Çanakkale

żółta wieża, z białym, trójkątnym zadaszeniem

 

 

W Çanakkale odnajdziemy światła na falochronach przy wejściu do portu oraz stawę w marinie. Te widziałam (po prawej od strony lądu biała wieżą z czerwonymi pasami, po lewej biała z 2 zielonymi, poziomymi pasami), jest też historyczna latarnia morska Babakale Feneri - znajduje się w twierdzy wybudowanej przez sułtana Ahmeda II, do której nie dotarłam.

 

 

 Gdy przepłyniemy Dardanele wracamy na Morze Śródziemne poprzez wody Morza Egejskiego. 

MORZE ADRIATYCKIE

Choć w Chorwacji jest wiele wysp, portów i przystani - jakoś nie uchwyciłam w kadrze żadnej wiekowej latarni morskiej. A są - można nawet w nich nocować, wynająć jako domek na wakacje. Ale mam kilka staw, nie wiem czemu samych czerwonych.

Półwysep Pelješac - port promowy Trpanj. Można tu dopłynąć z lądu oszczędzając sobie 70 km jazdy przez górzysty półwysep. Może to być też droga ewakuacyjna w przypadku wybuchu pożaru, który odcina połowę długiego półwyspu. 

spalona okolica Trstenica i ledwo widoczna czerwona stawa

A po drugiej stronie półwyspu znajduje się słynna wyspa i miasto Korcula związana z podróżnikiem Marco Polo.  I oczywiście nie może tam zabraknąć czerwonej stawy.

  Również na tle sv. Illi, Półwysep Pelješac.

I jeszcze szerszy kadr z ową czerwoną, portową lampą.

Dubrownik też może się pochwalić czerwoną stawą, a nie tylko murami obronnymi.

 Czerwona stawa dla spostrzegawczych: Dubrownik koło twierdzy św. Jana.

 

 W końcu  w 2021 roku udało mi się wypatrzeć historyczną latarnie morską w Chorwacji, na Istrii a dokładniej z samego jej południowego krańca z Półwyspu Kamenjak.  

 

Położona jest na skalistej wyspie Porer  i jest jedną z latarni morskich powstałych na zlecenie cesarza Franciszka I w 1833 roku. Wieża ma wysokość 31 metrów, zaś wysokość świata wynosi 35 m n p m.

W Chorwacji historia latarni morskich zaczęła się 17 kwietnia 1818 roku, kiedy cesarz Franciszek I w towarzystwie delegacji austriackich urzędników był świadkiem zapalenia pierwszej nowo ukończonej latarni morskiej na wschodnim Adriatyku. Była to działająca do dzisiaj latarnia morska Savudrija na północno-zachodnim cyplu Istrii. Ciekawostką jest to, że na tej latarni dalej pracuje latarnik. Następnie przez ponad półwieku trwała budowa innych latarni morskich na całym wschodnim wybrzeżu Adriatyku. Najwięcej ukończono ich w latach 1870-1880. Powstała sieć 65 latarni, z których do dzisiaj działa 48.  /https://www.plovput.hr/en/aids-to-navigation/lighthouses/

 

To ważna latarnia, ponieważ oprócz sygnału błyskowego - nadaje specjalny sygnał RACON /jest jedną z dwóch tak nadających na chorwackim wybrzeżu/.  Sygnał RACON, widoczny na ekranie radaru jako odpowiednia litera alfabetu Morse'a - dla latarni Porer jest to litera M (dwa długie). To rodzaj transpondera dający charakterystyczny sygnał na ekranie radaru. 

 

Mo(M) 120s

AIS E2738 Hrid Porer, charakterystyka światła: W Fl(3) 15s (2(0,3+2,7;0,3+8,7)s. Sygnał: 42s (4+4;4+30)s

 Widoczności wynosi 255°-147°(252°). 

 

Co ciekawe, można w niej zanocować, minimum 3 noce, ale trzeba wziąć pod uwagę, że na wysepce będzie przebyłam z nami latarnik, a kąpiele w wodach zatoki wymagają dużych umiejętności, ze względu na silne prądy.   

 

Na tym wyjeździe uchwyciłam też kilka staw portowych, tym razem w urozmaiconym kolorze:
 

Biała i czerwona w Rovinj, Umag, wysepka Fenera

 

W Rovinj w obrębie murów miejskich, na tarasie pod najwyższym wzniesieniem miasta - wzdłuż promenady braci Gnot - stoi latania morska.

 

Pierwotnie w XIX w. w tym miejscu stała żelazna latarnia, którą w latach 30. XX wieku zastąpiła dzisiejsza murowana latarnia morska. Latarnia zbudowana jest z dużych bloków białego kamienia i posiada balkon z żelaznym ogrodzeniem

 

Svjetionik Šetalište braće Gnot

W sąsiedniej Czarnogórze, w zapierającej dech Bocce Kotorskiej jest urocza wysepka - wotum marynarzy.

Latarnia na Wyspie Gospa od Škrpjela (Wyspa Matki Boskiej na Skale)

I jeszcze w wersji ukrytej za ...

A na lądzie w Pereście można sfotografować stawę kolorową. 

jak królowa stoi wiernie na morskiej straży , co kol wiek się wydarzy .........

 

CIEŚNINA OTRANTO - na styku ADRIATYKU I MORZA JOŃSKIEGO

albańska brama między M. Adiatyckim a M. Jońskim w Cieśninie Otranto

Sazan to największa wyspa Albanii. Jej strategiczne położenie w Cieśninie Otranto powodowało od starożytności, że stąd obserwowano wszystko, co działo się w basenie Morza Śródziemnego. Stoczono tam wiele bitew morskich i nie jeden kraj miał tam swoją bazę marynarki wojennej. Nie dziwi zatem jej strategiczne położenie ze względu na światła pozwalające określić punkty w morskiej nawigacji.

Fl. R 4s

Wyspa ma cztery światła nawigacyjne. W dawnym wojskowym porcie w Zatoce Shënkolla, mamy dwie stawy o białej podstawie i odpowiednio czerwonej od południa, i zielonej od północy latarni. Obie mają taką samą wysokość 4 metry i znajdują się 10 metrów npm.

Fl. G 4s

Zielona stawa znajduje się na betonowym falochronie.

 

Mówimy poetycko: tam wiały wiatry z Zachodu i rozbijały się fale ze Wschodu...

 

biała, betonowa wieża na południowym krańcu wyspy, Fl. R 3s, wys. ogniskowej 32,5 m 

Sazan northern Lighthouse - ukryta przed cywilem po północno stronie wyspy. Prawdopodobnie pierwsza zbudowana została w 1871 roku bardziej po zachodniej stronie. Obecna latarnia morska jest przebudowana: aktualna charkterystyka Fl(4) W 15s, wysokość 11,9 m (39 stóp), wysokość ogniskowej 157 m (515 stóp), zasięg 14 mil morskich (26 km). Źródłem zasilania jest energia słoneczna. Kształt cylindrycznej wieży przymocowanej do domu dozorcy, a właściwie bunkra. Tej nie widziałam.

 

 Niedaleko Vlory, na mierzej oddzielającej Zatokę od Laguny Narta (Zvrenec) na małym klifie stoi latarnia morska o kształcie czworoboku (na dole), ośmiokąta (na górze). Wysokość ogniskowej 70 m (230 stóp), zasięg 9 mil morskich (17 km; 10 mil), charakterystyczny Fl W 5s

widok z kładki na lagunie

w tle po prawej stronie wyspa Sazan

Latarnia Shën Vasili na Półwyspie Kalaburnum, Fl(3)W. 8s

MORZE BAŁTYCKIE

Wróćmy na własne podwórko, to nadbałtyckie. Czyli porzucamy ciepłe południe i przenosimy się na północ, oczywiście zimną ... Ostatnio dowiedziałam się, że mnie w szkole źle uczyli. Najbardziej wysuniętym na północ krańcem Polski nie jest Przylądek Rozewie, ale sąsiednia Jastrzębia Góra. I jak ja pisałam te kartkówki z geografii... Ale ostatnio, nie świadoma swej niewiedzy minęłam Jastrzębia Górę bez zatrzymania się nawet przy obelisku: Gwiazda Północy. Wewnętrzna busola wiodła ku Rozewiu i jego dwóm latarniom morskim.

Rozewie - "młodsza" latarnia, nieczynna. W latach 1875 -1910 dwie latarnie działały jednocześnie - aby wyróżniać Rozewie od Helu i aby statki nie wpływały na mieliznę przy plażach w Chałupach. Obie latarnie świeciły światłem białym stałym i miały taki sam zasięg. Obecnie teren prywatny z zakazem wstępu.

Rozewie "starsza" latarnia, została uruchomiona w listopadzie 1822r. W późniejszych czasach, była kilkakrotnie przebudowywana.

W 1910 roku „pierwszą” latarnię (tą czynną) podwyższono o 5 metrów, używając tak zwanych tubingów i zmodernizowano, zmieniając oświetlenie na elektryczne. Od tego czasu świeciła nocami już tylko ta latarnia.

Stary reflektor z soczewką Fresnela latarni Rozewie z lat 1910 – 1978

 Z czasem otaczające latarnię buki zaczęły przysłaniać światło latarni. Aby tego uniknąć, w 1978 r. na stożkowym segmencie, zamontowano dodatkowy, cylindryczny,metalowy element  o 8 metrach wysokości i średnicy 3,5 m . Wieża latarni osiągnęła wówczas wysokość 32,7 m. W podwyższonej tym sposobem latarni  zainstalowano nowoczesny mechanizm obrotowy oraz 2 panele z 20 żarówkami reflektorowymi w każdym z nich. W 1994 r. zainstalowano stację referencyjną systemu satelitarnego GPS. Wzniesienie światła wynosi 83,2 m n.p.m. a jego zasięg (największy z polskich latarni) wynosi 26 M (48,1 km). Charakterystyka światła: białe, błyskowe; 0,1 s + 2,9 s = 3,0s.

Latarnia ta nosi imię Stefana Żeromskiego. Z przeczytanych Pamiętników Moniki Żeromskiej zapamiętałam oburzenie na fakt rozpowszechniania informacji, że jej ojciec właśnie w tej latarni napisał swe słynne dzieło: "Wiatr od morza".

Od dnia 1 maja 2017 r. Blizarium Rozewskie wzbogaciło się o trzecią latarnię morską. Dzięki staraniom Towarzystwa Przyjaciół Narodowego Muzeum Morskiego została w Rozewiu ustawiona replika latarni dźwigniowej.
Latarnia dźwigniowa jest odmianą prostej latarni morskiej. Latarnia taka była drewnianą konstrukcją przypominającą żuraw z podwieszonym żelaznym koszem, wypełnionym płonącym węglem lub smołą. Kosz, zwany potocznie "kotłem Wulkana" wznosił się na wysokość kilkunastu metrów w górę. Światło tego typu latarni widoczne było z odległości kilku mil morskich. Latarnie tego typu stosowane były w Europie od Średniowiecza, a m.in. wykorzystywano je na Helu w XVII wieku (zniszczona w 1667 r.) i w Gdańskim Nowym Porcie od XVIII wieku./http://bazagdansk.pl/

Pierwszą latarnię morską na Helu wybudowano już w roku 1826, a jej otwarcie miało miejsce 1 sierpnia 1827 roku. Wcześniej między innymi istniały żurawie podnoszące specjalne kotły z płonącym ogniskiem. Wieża latarni miała przekrój okrągły, o wysokości 42 metrów. Była ona zasilana olejem rzepakowym. W przypadku niepogody w Helu oddawano co cztery minuty strzały z armaty. W czasie obrony Helu we wrześniu 1939r. latarnia została wysadzona w powietrze przez polskich saperów w celu utrudnienia namiarów ciężkiej artylerii niemieckiej ostrzeliwującej Hel. Zarys jej fundamentów jest do dziś widoczny jako owalny skwerek, kilkanaście metrów przed wejściem do obecnej latarni.

Obecna latarnia została zbudowana w 1942r. To ośmiokątna wieża z czerwonobrunatnej licowanej cegły, zwężająca się ku górze, zakończona galerią pod stożkowym dachem. Latarnia ma 41,5 m wysokości, a jej światło umieszczone na wysokości 39 m widać nawet z odległości 18 Mm (ok. 36 km). Źródłem światła jest 1000 W żarówka, która w przypadku przepalenia się wykonuje automatycznie obrót o 45 st., a na jej miejsce ustawia się żarówka zapasowa.

Hel

Pod czas działań wojennych latarnie morskie brały "dość czynny" udział. Ta na Helu naprowadzała na polskie obiekty wojskowe. Zaś latarnia morska w Gdańsku Nowym Porcie przeszła do historii światowej, gdy 1 września 1939 roku o godzinie 4:45 rano Niemcy strzelali z niej w kierunku położonego po drugiej stronie Wisły polskiego Westerplatte.

To jedna z najpiękniejszych latarń morskich północnej Europy. Mierzy 27 metrów wysokości. Latarnia została zbudowana w 1893 roku, a oddana do użytku w 1894 roku. Według legendy jest ona bliźniaczką, najpiękniejszej latarni morskiej Ameryki – w Cleveland w stanie Ohio. Była pierwszą latarnią morską nad Bałtykiem używającą światła elektrycznego.

Latarnia jednocześnie była wieżą pilotów portowych i mieściła na swym szczycie niezwykły instrument jakim była kula czasu. Tak jak w Greenwich w Anglii, podniesienie i spadek kuli w każde południe pozwalał kapitanom statków stojących na redzie portu na dokładne nastawianie ich chronometrów okrętowych, co z kolei było niezbędne do późniejszego dokładnego określania położenia statku (a dokładniej jego długości geograficznej) na otwartym morzu.

Poprzedniczką tej latarni była Twierdza Wisłoujście. Tak, tak - to nie pomyłka. W roku 1482 przy ówczesnym ujściu Wisły wzniesiona została murowana, cylindryczna wieża, służąca do celów obronnych oraz jako latarnia morska.

Na jej szczycie nocą rozpalano ogień wskazujący statkom drogę do portu. (nieczynna od 1758, zastąpiona blizą w Nowym Porcie)

 Nawet w czasie sztormu będzie niewzburzoną
Jest dla tułających statków się po świecie
niepoznaną gwiazdą, mimo, że zmierzoną. 
                                          /Sonet 116, Szekspir/

Głowica głównego falochronu portu Gdynia.
 

Każde z trzech ujść Wisły - ma swoje zielono - czerwone bramy świetlne. 

Westerplatte - ujście Martwej Wisły.  Falochron Wschodni zakończony jest czerwoną wieżą (światło L.Fl.R.6s). Falochron Zachodni jest krótszy, zakończony zieloną wieżyczką (światło L.Fl.G.6s).
 

Chronologicznie najstarszy jest odcinek rzeki uchodzący do morza między Nowym Portem i Westerplatte. Drugim ujściem Wisły jest Wisła Śmiała. Powstała w 1840 roku, gdy zatory lodowe spowodowały przerwanie wałów i zalanie nadmorskiej wsi Górki. Rzeka zadecydowała o skróceniu sobie drogi o ok. 10 km. Wincenty Pol nowy odcinek nazwał Wisłą Śmiałą.

Wisła Śmiała - Przełom Wisły. Głowica falochronu zachodniego: światło PGZ. Zielona, z drabinką i panelem baterii słonecznych umieszczonych na górze. Całość umieszczona jest na wysokiej, pomalowanej na zielono podstawie betonowej, otoczonej barierką. Charakterystyka świetlna: Fl(2)G5s. Gdy się ją minie jest się już jedną nogą na Zatoce Gdańskiej. Wyraźnie zmienia się natężenie fal. 

Głowica zachodnia Przekopu Wisły: zielony słup z galeryjką o wysokości ok. 4 m. Tuż obok maszt techniczny o wysokości ok. 8 m. Charakterystyka świateł:  1+ (3) = 4 sec. Zasięg światła – 3 Mm. Wysokość światła – 4 m n.p.w. 

Na koniec rarytas nie często spotykany: Latarniowiec tj. statek latarniowy, który na stałe jest zakotwiczony za pomocą martwych kotwic i jest wyposażony w wieżę latarniową. Zastępuję latarnię morską w miejscach, w których budowa stałej latarni morskiej jest niemożliwa bądź nieuzasadniona ekonomicznie.

 żarówka o mocy 1500W na wys.16 m;  łańcuch kotwicy 250 m.

Jednym z najbardziej znanych latarniowców w naszej okolicy jest latarniowiec „Bürgermeister O’Swald” – ELBE1 stojący na Morzu Północnym u ujścia Łaby. Jest jedynym w Europie latarniowcem (należącym też do największych), który o własnych siłach może się jeszcze przemieszczać. Bywa częstym gościem na morskich imprezach. Prawdopodobnie pierwszy raz zawitał też do Portu w Gdańsku i odwiedził koleżankę w Nowym Porcie.

Ale, ale - dzięki poszukiwaniu informacji co Elbe1 robi u nas - dowiedziałam się, że na terenie Stoczni Gdańskiej jest jeszcze jeden latarniowiec. Zabytkowy! Drewniany! Stuletni!!! I do tego go widziałam i zrobiłam zdjęcie. Niestety od kilku lat gnije w stoczniowym doku. Choć przypłynął w celach remontowych.

Motorfyrskib No II, wyprodukowany w 1916r;

Wystający z wody 11-metrowy maszt z dobrze zachowaną latarnią na szczycie - tylko tyle zostało z historycznej jednostki Motorfyrskib No II.  Pełnił rolę ruchomego znaku żeglugowego przy jutlandzkich portach do 1978r.

 Czytaj więcej: tutaj

Po sąsiedzku, ale z nieodzowną wizą do Federacji Rosyjskiej możemy dotrzeć do Kaliningradu i jego współczesnej latarni Маяк w odbudowanej Wiosce Rybnej nad brzegami rzeki Pregoła. Маяк jest atrakcją turystyczną. Jest to latarnia morska o wysokości 33 metrów z panoramiczną platformą na szczycie. Na górę wiodą 133 schody, na piętrach są rozmieszczone restauracje i galerie sztuki, bilet wstępu kosztuje 100 rubli. Odbudowana, czy może stworzona na nowo w 2006r.

Dalej na północny wschód bez wizy możemy dotrzeć do Kłajpedy jedynego portu morskiego Litwy.

Nabrzeże (Nr 26), na ujściu rzeczki Dangi do Zalewu Kurońskiego.

 Port i miasto położone są na wschodnim brzegu cieśniny, mającej formę portowego kanału - łączącego Zalew Kuroński z Morzem Bałtyckim. Przez miasto przepływa rzeczka Dangi.

Za pośrednictwem Zalewu Kurońskiego i kanału derywacyjnego - Kłajpeda ma połączenie z Niemnem.

 

Latarnia powstała ponad 200 lat temu, w 1796 roku. To okrągła biała wieża w czarne poziome pasy i jeden pionowy, także czarny. Laterna jest pomarańczowa. Sygnał świetlny przedni - QW, sygnał tylny Iso.W.6s. o zasięgu do 18 Mm. Stoi wzdłuż kanału po lewej stronie. Wcześniej przed głowicami falochronu stoi kolumnowa pława oznaczająca początek toru podejścia, który nie jest tu łatwy. 

Następnie mamy bramę z falochronów i wyznaczające drogę światła: północne (światło Fl.R.3s, 2 Mm, czerwona kratowa wieża) i południowej (zielona kratowa wieża). To dobre miejsce, aby obejrzeć czubek Mierzei Kurońskiej.

Łotwa to kraj wielu latarni, jedną z nich - z czubka przylądka Kolki - oglądałam przez lornetkę, lecz jakość zdjęcia nie zachęca do publikacji. Na inną trafiłam na granicy łotewsko - estońskiej.

W miejscowości Ikla (nazwa estońska) – Ainaži (nazwa łotewskie) w Zatoce Ryskiej - stoi latarni morska strzegąca obecnie granicy obu państw. Kiedyś mieścił się w tej miejscowości port, który uległ zniszczeniu pod czas II wojny światowej. Latarnia została zbudowana w ok. 1930 roku. Znajduje się na wzgórzu przy byłej kolejce wąskotorowej i nadal pokazuje drogę podróżnym.

 

 

 

Wysokość latarni wynosi 18 metrów, wysokość ognia wynosi 22 metry, a widoczność to 12 mil morskich (22 km).

Kawałek dalej możemy zobaczyć uratowaną część starej latarni na skwerze przy Muzeum Akademii Morskiej. Latarnia znajdowała się dawniej na wodzie - została zbudowana w 1926 roku /inne źródła podają 1908r./. Wysokość wieży wynosiła 6,4 metra, a wysokość ognia 8,1 metra nad poziomem morza. Uszkodzona latarnia wpadła do morza podczas burzy w grudniu 1986 roku. Jej pozostałości - laterna przeniesiono jako pomnik historii na skraju ulicy Valdemara.

Miłośnicy latarni morskich mogą w Estonii przeprowadzić tematyczną wyprawę poświęconą wyłącznie poszukiwaniu tych obiektów.

Zatoka Fińska pławy - tor wodny

 

Wielki Port w Petersburgu (rosyjski Большой порт Санкт-Петербург) znajduje się na wyspach delty Newy we wschodniej części zatoki fińskiej Morza Bałtyckiego. Trudno wymienić wszystkie punkty należące do tego portu: wyspa Kronsztad, przystań wodolotów Peterhof, Wybrzeże Angielskie, Wyspa Wasiljewska ... Co ważne można tam dotrzeć z wizą lub bezwizowo. Tak, tak korzystając wyłącznie z promów St. Peter Lines można  przebywać w mieście Piotra do 72 godzin bez konieczności posiadania wizy. Operator St. Peter Lines oferuje połączenia promowe miedzy Petersburgiem, Helsinkami, Tallinnem i Sztokholmem.

Latarnia morska w Peterhof 

 

Peterhof na początku 1700 roku wyglądał zupełnie inaczej niż dzisiaj. Wielki kanał nie był zbiorkiem fontann, ale był on używany jako wielkie wejście morskie na teren pałacu. Car Piotr I często sam żeglował botikiem do swej nadmorskiej rezydencji. Stąd po obu stronach wejścia do kanału rozmieszczono latarnie morskie.

Piotr I, botik, wielki kanał i wodoloty

Dziś ledwo można je wypatrzeć na tle drzew z przystani wodolotów. Latarnia jest  pomalowana na biało w czerwone pionowe pasy. Laterna jest cała czerwona.

portowe nabrzeża Newy w tle

Co ciekawe, port rzeczny połączony jest drogami wodnymi z morzami: Białym, Azowskim, Kaspijskim i Czarnym. Bez problemu można wpłynąć na jezioro Ładoga czy rzekę Wołgę. 

Newa i kolumny Rostralne

W 1810 roku w ramach projektu Thomasa de Thomon na Striełce („rogu”) Wyspy Wasiljewskiej wzniesiono dwie kolumny. Francuski architekt chciał pokazać potęgę i okazałość floty państwowej, dlatego przyozdobił kolumny dziobami okrętu (rostra), nawiązując do antycznej tradycji rzymskiej. W XIX wieku Kolumny Rostralne były wykorzystywane jako latarnie morskie Portu w Sankt-Petersburgu... były rozświetlane w nocy i trudnych warunkach pogodowych aż do 1885 roku. /http://rykoszet.info/

Kolumny Rostralne

Dawne latarnie morskie wysokości 32 metrów ułatwiały statkom wejście do ruchliwego portu w Petersburgu. W XIX wieku lampy naftowe zastąpiono oświetleniem gazowym, które jest jeszcze używane.

u podstawy symbole 4 rosyjskich rzek

 

Dziś zapala się je z okazji Dnia Marynarki Wojennej i innych uroczystości.

OCEAN ATLANTYCKI

Wręczcie nadszedł czas wypłynąć na wody oceanu - Oceanu Atlantyckiego. Na zachodnim końcu Europy.

 

Portugalia, która ma olbrzymie wybrzeża wraz z Azorami i Maderą, zapewnia Atlantykowi łącznie 51 latarni morskich i zatrudnia łącznie 160 strażników.

kraniec Europy

Najsłynniejszą latarnią morską Portugalii, a może i Europy, położoną na jej najdalej wysuniętym na południowo - zachodni krańcu, przy wielkim skrzyżowaniu światowych dróg morskich jest Farol de São Vicente w Cabo de São Vicente.

Znaczenie dla żeglugi ogromne, ponieważ przy przylądku św.Wincentego, przy stromych klifach zbudowanych z odpornych na wietrzenie skał, znajduje się jedna z najbardziej uczęszczanych dróg morskich. Przebie­ga­jący tuż obok równo­leż­nik 37ºN uzna­wa­ny jest za granicę między chłodną i ciepłą strefą wód atlantyckich.

Przepływają tędy statki płynące z Morza Śródziemnego na zachodnie wybrzeże Europy oraz większość statków ze wschodniego wybrzeża Ameryki Północnej.

Współczesna latarnia morska została zbudowana w 1846 r. na ruinach szesnastowiecznego klasztoru franciszkanów, który też posiadał wieże z latarnią [od 1520r]. Jest ona jedną z najmocniejszych latarni w Europie. Wysokość samej wieży to tylko 28 m, ale dzięki klifom rzeczywista wysokość lamp to 86 m n p.m.

Jej dwie lampy o mocy 1000 watów widoczne są nawet z odległości 90 kilometrów. /http://www.dalekoniedaleko.pl/

Posiada promienistą soczewkę aparatu Fresnela o długości ogniskowej 1330 mm., o zakresie światła ok. 32 mil morskich (59 Km) i charakterystyce F1 W 5s (Lt 0.1s, Ec 4.9s). W 1914 zamontowano sygnał dźwiękowy, w 1926 doprowadzono elektryczność. Zautomatyzowana w 1982 roku.

Ta latarnia powstała w bardzo istotnym miejscu, mającym niebagatelne znaczenie w historii. Dla Rzymian było to święte miejsce (łac. Promontorium Sacrum), zaś w średniowieczu miejsce to uznawano za koniec znanego Europejczykom świata.

Na lizbońskim wybrzeżu jedną z ładniejszych latarni morskich jest latarnia morska Santa Marta z Cascais – zbudowana w 1868 roku. 

Wysokość wieży wynosi 20 m, wysokość światła 25 m n.p.m. Jest to murowana wieża na planie kwadratu, elewacja w biało niebieskie poziome pasy, laterna czerwona.

W 1936 roku przebudowana, stała się wyższa o 8 metrów. Była czynnym znakiem nawigacyjnym do 2000 roku. Latarnia wchodzi w skład historycznego muzeum miasta Cascais i jest obiektem muzealnym wraz z przylegającym do niej ruinami fortu z XVII wieku.

W niedalekiej Lizbonie u ujścia rzeki Tag do Oceanu Atlantyckiego stoi wieża, którą jest jedną z najważniejszych wizytówek miasta. Mało kto wie, że pełniła ona też funkcję latarni morskiej.

Wieża Belem w Lizbonie, czyli Torre de Belem, wpisana na Listę Dziedzictwa Światowego UNESCO, arcydzieło stylu manuelińskiego dumnie strzeże wejścia do lizbońskiego portu.

Od czasu budowy Wieża Belem pełniła różne funkcje, choć jej pierwotnym założeniem była rola militarne. Mieściły się w niej m.in.  punkt poboru opłat od statków wpływających do Lizbony, czy też latarnia morska, koszary, punkt obsługi telegrafu.  /za: http://infolizbona.pl/

Pomnik Odkrywców u ujścia Tagu

To ona - Wieża Belem - witała i żegnała wielkich żeglarzy i odkrywców nowych lądów. O czym przypomina sąsiedni pomnik. Po epoce wielkich odkryć geograficznych pełniła funkcję mniej szlachetne m. in więzienia. W 1833 roku przez dwa miesiące był tu więziony generał Józef Bem, twórca Legionu Polskiego w Portugalii.

Latarnia morska - Forte de Sao Miguel w Nazare, na klifie Sítio, należy do kompleksu latarni Portugalii Północnej.

Zbudowana w roku 1903 jest obiektem czynnym nawigacyjnie. Wysokość wieży 8 m, wysokość światła 50 m n.p.m. laterna w jaskrawo czerwonym kolorze zamontowana jest bezpośrednio na ścianie historycznego fortu z XVI wieku.

Ma system oświetleniowy składający się z nieruchomej optyki krystalicznej, białego światła i świetlnej odległości 14 mil morskich, na wysokości 50 metrów, zakończonej przez ostrzegawczy dźwięk w dniach intensywnej mgły.

Latarnia jest też miejscem, z którego można oglądać ujarzmianie największych fal w Europie.

To mekka surferów /rekord Guinnessa/, ale i odwieczne zmaganie rybaków. W kwietniu 2018 brazylijski surfer Rodrigo Koxa popłynął u wybrzeży Nazare na fali o wysokości 24,38 m (80 stóp), czym ustanowił rekord świata. Poprzedni, najlepszy wynik globu został ustanowiony także w Nazare w listopadzie 2011 roku. Amerykanin Garrett McNamara surfował na fali o wysokości 23,77 m (78 stóp).

Tak olbrzymie fale powstają w okolicy Nazare w wyniku ukształtowania dna oceanicznego. U wybrzeża, nad którym leży miasteczko, dno oceanu rozcina kanion Canhao de Nazare - długi na 230 km i głęboki na 5 km.

Rodzący gigantyczne fale, które od zarania dziejów towarzyszą losowi mieszkańców tego wybrzeża i rybaków. /za: http://www.national-geographic.pl/

 

Drogę wśród skał otworzy
i zamruga na szczęście.
U wrót portu powita
i pokaże doń wejście.
 

Przed mielizną ostrzeże,
Spośród raf wyprowadzi.
Żadnej nocy nie zgaśnie,
Kurs najlepszy doradzi.

 
   /Z. Szczepaniak , Latarnia morska/