Troki - symbolem rozkwitu Wielkiego Księstwa Litewskiego

W historii Litwy Troki, jako była stolica, zajmują bardzo ważne miejsce. Zgodnie z prawdą historyczną i licznymi legendami były tam trzy zamki i dwa miasta – Stare i Nowe Troki. Pierwsza wzmianka o Trokach – ojczyźnie Witolda Wielkiego – pochodzi z latopisów niemieckich z 1337 roku. W XIII- XIV wieku z inicjatywy wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta i jego syna Witolda, którzy docenili strategiczne usytuowanie tego miejsca, nad jeziorem Galwe  zbudowano potężny zamek obronny. Zamek, zbudowany pośród malowniczego ciągu jezior, stał się jedną z rezydencji władców litewskich i królów polskich. Jest to jedyna twierdza położona na wyspie. Pierwszy raz odwiedziłam Troki jesienią, gdy mgła i żółte, spadające liście tworzyły ulotną atmosferę, miejsca wyłaniającego się jakby z oparów historii.  Rybak na pychówce znikający we mgle, impresjonistycznie rozmazany pałac Tyszkiewiczów, tańczące liście wśród domów potomków wiernych Karaimów ... Inaczej Troki zaprezentowały się w najdłuższe, czerwcowe dni. Pełne słońca, błękitu, bielących się żaglówek, pełne ruchu i mobilizującej energii.

 

Powstał on w celach obronnych przed najazdami Krzyżaków, a także jako twierdza mająca uchronić Księcia Witolda przed bratobójczymi spiskami. Siedziba dworu największego w ówczesnych czasach, europejskiego państwa - Wielkiego Księstwa Litewskiego. W XIV w. rozciągało się po Wołgę, dzikie tatarskie stepy i Morze Czarne. 

Twierdzę w Trokach zbudowano z wykorzystaniem najnowszej wiedzy sztuki inżynierskiej na wzór francuskich i niemieckich warowni, a Krzyżacy pełni respektu dla tej budowli nazwali ją "małym Malborkiem".

Dzieje zamku obfitowały w historyczne wydarzenia. Tu w 1430 r. na rękach Jagiełły zmarł Witold Wielki, tutaj zamordowano Zygmunta Kiejstutowicza.

Warownia była też więzieniem politycznym dla dostojników kraju. Do Trok zaglądał król Zygmunt August.

Zamek trocki na wyspie zajmuje terytorium 1,8 ha. Składa się z dwóch części: zamku górnego i zamku dolnego, czyli obszernego przedzamcza. Zamek górny i przedzamcze dzieli głęboka fosa, niegdyś zalana wodą z jezior. W zamku górnym mającym trzy kondygnacje i formę czworoboku z dziedzińcem krużgankowym mieścił się dwór i rezydencja wielkich książąt litewskich.”  /J. Szostakowski “Wilno i okolice”/

W latach 60-90 XX wieku, zamek w Trokach został odbudowany.

W Trokach można jeszcze obejrzeć pozostałości tzw. zamku "na półwyspie" [lądowego].  

Chcąc zapewnić sobie bezpieczeństwo od wewnętrznych spisków Książę Witold w 1397 roku sprowadził do Trok Karaimów, czyniąc z nich swoją gwardię przyboczną. Wynikało to z faktu, że Karaimi - swoista grupa etniczna i religijna -  mieli sławę ludzi niezwykle wiernych i nieprzekupnych. Mieszkają w północnej części Trok.

Witold pozwolił im wznosić swoje świątynie, zakładać rodziny, zachować tradycje religijne i narodowe. Obecnie w Trokach mieszka około 60 przedstawicieli tej narodowości. Dzisiejsza ulica Karaimska to zespól  urbanistyczny drewnianych, parterowych domków z XIX w. Charakterystyczną jest ściana frontowa domów, która zwykle ma trzy okna: jedno dla Boga, drugie dla Witolda, trzecie dla domowników.

Tradycyjny karaimski dom w Trokach

 

 Kienesa /dom modlitwy/ została zbudowana w XVIII wieku, w centrum dzielnicy karaimskiej zwanej dawniej Karaimszczyzną. Kienesa została zbudowana na planie kwadratu. Jest nakryta dachem łamanym zwanym polskim, który wieńczy czworoboczna wieżyczka. Wewnątrz jest podzielona na trzy części, główną salę dla mężczyzn, mały przedsionek oraz galerię dla kobiet, wspartą na czterech słupach. Przy ścianie wschodniej znajduje się klasycystyczny echał.

 

Warto wiedzieć, że religia karaimska powstała z początkiem VIII w. we wschodniej prowincji ówczesnego kalifatu muzułmańskiego, we współczesnym Iraku. Pierwszym prawodawcą i nauczycielem był Anan syn Dawida z Basry. Jako odrębna religia wyłoniła się ostatecznie z judaizmu. Wyraz Karaim (kar. Karaj) wyprowadza się z hebrajsko- arabskiego czasownika kara – czytać. Określa on wyznawców Zakonu, którzy w kwestiach religijnych uznają powagę tylko „czytania” Pisma Świętego Starego Testamentu, bez żadnych dodatków. Jest to główna różnica pomiędzy Karaimami a wyznawcami mozaizmu, w których oprócz Pisma Świętego uznaje się ustną tradycję i komentarze skodyfikowane w: Talmudzie, Misznie i in. Karaimi natomiast nie dopuszczają żadnych dodatków, uzupełnień czy komentarzy do Pisma Św. 

Wyznanie wiary - podobne i niepodobne zarazem?

1. Wyznaję i wierzę wiarą doskonałą, że Pan Bóg (Tenri Jaratuwczu) – niech będzie pochwalone Imię Jego! – stworzył z nicości niebo i ziemię, i wszystko co jest na niej.
2. Wyznaję i wierzę wiarą doskonałą, że Stwórca – niech będzie pochwalone Imię Jego! – nie ma ani początku ani końca. On jest Pierwszy i Ostatni, był, jest i będzie. (Oł burunhu, da Oł sondrahy, edi, bardyr da bołur).
3. Wyznaję i wierzę wiarą doskonałą, że Bóg Wszechmocny nie ma sobie równego, że jest On ostatecznie Jedyny i nie ma jedności podobnej Jego Jedności, a nie jest On ciałem i nie ma żadnych cech cielesnych.
4. Wyznaję i wierzę wiarą doskonałą, że Bóg Najwyższy natchnął duchem proroczym i zesłał Mojżesza, Nauczyciela naszego – pokój Jego duszy! – i że on jest głową wszystkich proroków.
5. Wyznaję i wierzę wiarą doskonałą, że Bóg Najwyższy dał przez swego sługę Mojżesza, Nauczyciela naszego – pokój Jego duszy! – Swój Święty Zakon (Pismo Święte), znajdujący się obecnie u nas.
6. Wyznaję i wierzę wiarą doskonałą, że każdy wierny wyznawca powinien znać Pismo Święte Boga Najwyższego, aby rozumieć Jego Zakon.
7. Wyznaję i wierzę wiarą doskonałą, że Bóg Najwyższy zsyłał natchnienie duchem proroczym także na wszystkich proroków następujących po Mojżeszu, Nauczycielu naszym – pokój Jego duszy! – i przeznaczał ich, aby przepowiadali i upominali swój naród.
8. Wyznaję i wierzę wiarą doskonałą, że Zmartwychwstanie zmarłych nastąpi, gdy będzie taka Wola Stwórcy Najwyższego – niech będzie pochwalone Imię Jego.
9. Wyznaję i wierzę wiarą doskonałą, że Bóg Najwyższy rozsądza ludzi sprawiedliwie i każdemu daje według zasług jego.
10. Wyznaję i wierzę wiarą sprawiedliwą, że przyjdzie na świat Mesjasz, który będzie pochodził z domu króla Dawida i odnowi Świątynię w Mieście Świętym (Jerozolimie).

Czytaj więcej : Karaimi

Jezioro Galve – największe jezioro trockie, jest jednym z najpopularniejszych słodkowodnych zbiorników wodnych na Litwie. Na jeziorze znajduje sie ok. 20 wysepek, a każda z nich jest owiana różnymi legendami. 

Na wysokim brzegu jeziora Galwe znajduje się Zatrocze – rezydencja ordynacji Tyszkiewiczów.

Pałac Tyszkiewiczów - widoczny z zamku w Trokach.

 

Neoklasycystyczny pałac znajdujący się  na cyplu między jeziorami Galwe i Skajście, powstał w XIX wieku. Zaprojektowany został przez warszawskiego architekta Józefa Hussa dla hrabiego Józefa Tyszkiewicza.  Do II wojny światowej stanowił rezydencję Tyszkiewiczów. Przepiękną posiadłość otacza park (ok. 60 ha), zaprojektowany przez słynnego ogrodnika Edouardo Andre.

 

Ale czy słońce czy mgła - karaimskie kibiny wyglądają apetycznie i stanowią nie lada gratkę dla podniebienia. Polecam Troki na więcej niż kilka godzin. Nie ma nic przyjemniejszego jak po intensywnym zwiedzaniu Wilna przyjechać do Trok, zatrzymać się u gościnnych mieszkańców /wśród nich jest aż 21% Polaków/  i odpocząć na tarasie z widokiem na bajeczne jezioro z urokliwym zamkiem.

A rano jak smakuje kawa...