Wędrując z Memento Mori

Wędrując to tu, to tam odwiedzam często miejsca, które w sposób szczególny związane są z naturą eschatologiczną człowieka, z jego różnymi wymiarami, formami. Gdyby się temu lepiej przyjrzeć, to każda podróżująca osoba, jeśli tylko wytknie nos z plaży czy basenu musi się natknąć na jakiś tego przejaw. Znamienne, że to co pozostało po ludziach dawnych epok, to najczęściej ich miejsca kultu czy miejsca związane ze zmarłymi.

 

„Ludzka dociekliwość przetrząsa 
przeszłość i przyszłość.

I lgnie do tego wymiaru. Lecz tropienie

Punktów przecięcia bezczasu

Z czasem jest zajęciem świętych,

Nie zajęciem nawet, lecz czymś co bywa dane...

Dla większości z nas to tylko przelotna

Chwila, chwila w czasie i poza czasem,”

/T. S. Eliot/

Człowiek rusza się z miejsca i co krok ociera się o różnych świętych. Takie zwykłe Świętych Obcowanie, przenikanie się nas tu i ich tam. W miastach, w lesie, na wyspach, przy drogach, w opuszczonych cerkwiach i wspaniałych katedrach. Są czczeni i zapomniani, niektórych wstawiają do skansenów i muzeów. Ale są. Można stworzyć własną, podróżną litanię do Wszystkich Świętych. 

I. Kwiatoń - sufit cerkiewny: Kyrie, elejson. - Chryste, elejson.

II. Budva:  Święta Trójco - Jedyny Boże
 

III. Wilno - Ostra Brama: Panno święta, co w Ostrej świecisz Bramie! 

IV. Herceg - Novi: Święty Michale Archaniele, Wodzu wojsk niebieskich, broń nas od złego dnia powszedniego. 

 V. Patras - Święty Andrzeju Apostole - módl się za nami.

VI. Batumi: Święty Mikołaju - módl się za nami

 VII. Porto - św. Franciszku, oręduj za nami.

VIII. Kupele Bardejowskie - Święty Janie Nepomucenie, wstawiaj się za nami

IX. Belgrad: Święty Sawo - módl się za nami. 

X.  Dubrownik: Święty Błażeju - módl się za nami. 

XI.  Herceg - Novi: Święty Leopoldzie - módl się za nami.

XII. Zagórz: Święta Weroniko - módl się za nami

XIII. Sankt Petersburg: Święta Mario Magdaleno - módl się za nami

XIV. Gruzja: Święte Nino i Tamar - wstawiajcie się za nami

XV. Fatima: Święci Pastuszkowie: Hiacynto i Franciszku - wstawiajcie się za nami. 

 

XVI. Pratulin: Błogosławieni Męczennicy Podlascy - wstawiajcie się za nami. 

 

 

 

 XVII. Wszyscy Święci Pańscy - spotkani na mojej drodze - orędujcie za mną

Są jeszcze nie poznani świeci i są jeszcze dusze czyśćcowe - świat niewidzialny, a tak bardzo realny.

Wędrując po Lwowie natknęłam się w Katedrze Ormiańskiej na pewne ścienne malowidło, malowidło które zostaje na długo w pamięci. 

Katafalk z ciałem zmarłego - św. Odilona opata z Cluny - niesie trzech braci zakonnych. Pierwszy z nich ma opuszczoną głowę, przymknięte oczy. Drugi mnich ma głowę lekko obróconą w prawo i bez zdziwienia patrzy na zjawy trzymające zapalone gromnice. Twarz trzeciego zakonnika, jak i u duchów, jest zasłonięta kapturem. Mnich ten ciałem jeszcze realny i ziemski, w myślach jakby już przebywa w królestwie zmarłych. Kondukt żałobny zamykają dwaj młodzi klerycy w białych szatach. Ich prawie dziecięce twarze świadczą o tym, że tajemnice życia i śmierci jeszcze ich nie dotyczą. Postacie ludzi i duchów umieszczone są na tle nocnego gwiaździstego nieba. Pochód w asyście duchów wywiera ogromne wrażenie. Napis na marach pozwala zidentyfikować zarówno zmarłego, jak i towarzyszące konduktowi pogrzebowemu trzy, namalowane jedynie białym konturem, półprzezroczyste i  niematerialne zakapturzone postaci: 

O ŚWIĘTY / ODYLONIE DUSZ / ZMARŁYCH PATRONIE / IDZIEMY TŁUMNIE / MY ZMARLI PRZY / TWEJ TRUMNIE

 Idą, jedna za drugą, wzdłuż konduktu, o pół kroku w tyle za mnichami. To dusze zmarłych wdzięcznych św. Odilonowi. W zapoczątkowane przez niego święto rozdawana w tym dniu jałmużna oraz odprawiane modlitwy miały być ofiarowane za dusze cierpiące w czyśćcu, aby te prędzej mogły osiągnąć szczęście w niebie. Stąd wdzięczność towarzyszących Odilonowi w ostatniej drodze dusz zmarłych - zapewne tych już uwolnionych z mąk czyśćcowych.

Według tradycji kościelnej właśnie św. Odilon po raz pierwszy wprowadził święto zmarłych. Na dzień modłów za dusze zmarłych (stąd nazwa „Zaduszki”) wyznaczył pierwszy dzień po Wszystkich Świętych. Jest patronem dusz czyśćcowych.
 

Dlatego na jego pogrzebie w orszaku pogrzebowym wzięły udział duchy. Na malowidle Rosena ukazany jest właśnie ten moment. Autor wspominał, że duchy owe po prostu mu się... objawiły, kiedy witał Nowy Rok (czyli w rocznicę śmierci św. Odilona) w starym zamku we Francji. Ikonograficzne przedstawienie pogrzebu św. Odilona jest tematem niezwykle rzadkim. Tak jak świadomość orędownictwa dusz czyśćcowych.